رابطه با آدم‌های شکاک (اختلال پارانوئید)

اولین اختلال شخصیتی که در موردش صحبت می کنم اختلال شخصیت پارانوئید یا آدم های شکاک و بدگمانه.
مشخصه که آدم شکاک به شما مشکوکه و فکر میکنه قصد دارید بهش لطمه بزنید یا  گولش بزنید و ازش سو استفاده کنید. اغلب به این فکر میکنه که آیا واقعا بهش وفادار ه��تید یا نه؟! واقعا می تونه بهتون اعتماد کنه؟ همیشه به وفاداری شما شک داره و نجابتتون رو زیر سوال می بره توی اعتماد به دیگران مخصوصا شریک عاطفی تردید داره و نگرانه اطلاعات شخصی اش یه ر��زی علیه اش استفاده بشه. حتی وقتی می خواهید بهش کمک کنید یا صمیمانه ازش تعریف کنید از حرف و رفتار شما اینطور برداشت می کنه که تحقیرش کردید! در نتیجه خیلی زود کینه به دل می گیره! توی روابط روزانه ش وقتی حس میکنه کوچیک شده یا کسی تحویلش نگرفته که اکثر اوقات این فکر رو میکنه بدرفتاری میکنه یا برای گرفتن حقوق پایمال شدش واکنش نشون میده و تلافی میکنه.
سلام وقت بخیر مرضیه باقرزاده هستم مربی روابط عاطفی و مهارتهای زندگی. رسیدیم به اصل قضیه اختلال های شخصیتی
اولین اختلال از ۱۲ اختلال رو بررسی می‌کنیم توی این بررسی به ویژگی‌های شخصی که احتمال داره به این اختلال دچار باشه، چرا عاشق هم چنین شخصیت هایی می شیم؟ و زندگی با یک همسر شکاک رو با هم مرور می کنیم.

کسی که اختلال پارانوئید داره چه ویژگی‌هایی داره؟!

این آدم در اصل خیلی شکاک و بدگمانه!
این کاملا درسته و عقل حکم میکنه وقتی با کسی وارد رابطه می شیم کمی احتیاط به خرج بدیم و از خودمون محافظت کنیم چون اگر این کار را نکنیم به سادگی مورد سو استفاده قرار می گیریم و قربانی میشیم. اما اگر به طرف مقابل همیشه مشکوک هستیم و این سوظن اصلا رهامون نمیکنه و متوجه اذیت شدن طرف مقابل می شیم که معمولا این اتفاق نمی افته احتمالا پای اختلال پارانوئید در میونه…
درسته که توی روابط لازمه جانب احتیاط را داشته باشیم برای این که آسیب نبینیم اما زیاده از حد احتیاط کردن ممکنه به معنی وجود اختلال پارانوئید باشه و هر چقدر میزان این سوءظن بیشتر باشه میزان اختلال بالاتر.
وقتی کسی دچار اختلال بدگمانی هست، ترس و عدم اعتماد به همه کس و هر چیز حرف اول رو میزنه چون فکر می کنه همه می خوان بهش آسیب بزنند و نیت بدی توی ذهنشون دارند. مهمترین قانون زندگی این آدم اینه که : به هیچکس اعتماد نمیکنم چون دیگران قصد تحقیر و آزار رساندن به من رو دارند.

شخصیت پارانوئید شوخی های شما و صمیمانه ترین تعریف و تمجیدتون رو مبنی بر تحقیر و مورد حمله قرار گرفتن خودش می‌دونه. با غریبه ها خیلی سرد و بی احساس برخورد می کنه و حالتی خشک و خشن به خودش می گیره. به قول معروف آدم کینه ای هست و توهین‌هایی که تصور کرده بهش شده رو هرگز فراموش نمیکنه البته اکثر این توهین ها نتیجه تصورات و برداشت‌های اشتباه خودش بودن. نزدیکانش اونو فردی بد اخلاق، بی احساس و عصبی توصیف می کنن. سرزنش کردن دیگران براش یک کار عادیه در کل خیلی سخت می‌شه با ابن آدما کار کرد، چه برسه یه دوست داشتن آنها.
این افراد آدم ها رو به دو دسته تقسیم می کنن که یا بر ضدش عمل می کنن یا توی تیم او هستن و البته اگر معشوقه یا همسر این فرد باشید کارتون سخت تره و دائم باید عشق و علاقه و وفاداری تون رو ثابت کنید. در مواردی که میزان اختلال بالاتر میره برای کوچکترین موضوعات مواخذه می شید و نیاز به دلیل و مدرک پیدا می کنید که البته هزارتا دلیل به واسطه یه چیز خیلی کوچیک مشکوک بی ارزش میشه، چون حقایق رو طوری که خودش می خواد تفسیر می کنه و اینطوری خیلی سخت می شه باهاش بحث و مشاجره کرد مخصوصا بحث های منطقی.
از اونجا که این شخصیت ها کینه جو هستن معمولا دنبال یه فرصت برای جبران رفتار کسی که ازش ناراحت شدن می گردن و میشه گفت با دیگران سرجنگ و ناسازگاری دارن. رابطه عاشقانه با این افراد واقعا راحت نیست چون علاوه بر شکاک بودن خیلی سرد و بی محبت هستن و زیاد علاقه شون رو نشون نمیدن چون نمی خوان به هیچ رابطه ای وابسته بشن، پس احساسی رفتار نمیکنن و زیاده از حد منطقی رفتار می کنن.
این افراد وقتی بچه بودن فکر می کردن یه موجود خاص، تنها و متفاوت هستن، به واسطه پدر و مادر کمال گرا، وسواسی و سلطه جو که توی تنبه بچه خیلی بی رحم بودن این پیام رو دریافت کردن که زندگی جای خطرناکیه و هیچ اشتباهی قابل تحمل نیست در ضمن بیشتر آقایون به این اختلال دچار می شن.

چرا عاشق پارانوئیدی ها میشیم؟

از زبان همسر مردی که دچار اختلال هست این موارد رو شنیدم که:
به من به عنوان یک موجود بد ذات و فریبکار نگاه میکنه، فکر مکنه من وفادار و قابل اعتماد نیستم، برای درد و دل کردن و گفتن رازهای زندگیش به من اعتماد نداشت و نداره. برداشتش از کارها و حرفهای من تهدید یا تحقیر هست. بدون هیچ دلیلی با خشونت رفتار میکنه و اکثر مواقع با اخم و اوقات تلخی ساکت یک گوشه میشینه. بدتر از همه تصور می کنه من به مرد دیگری علاقه دارم و با آدم های دیگه در رابطه هستم.
اوایل از شخصیت جدی، پر رمز و راز و تو دارش خوشم می اومد. کنجکاو بودم بفهمم پشت این ظاهرا آروم چه چیزی نهفته. امتناع کردنش از صحبت در مورد خودش به نظرم تواضع و فروتنی می امد. شاید متوجه بی قراری و عدم اطمینان خاطر شده بودم ولی فکر میکردم چون مطمئن نیست دوستش دارم یا نه اینطوری رفتار میکنه.
فکر کردم که این آدم زخم خورده و آسیب دیده است و شروع کردم بیشتر حمایت کردن و توجه کردن تا بهش اطمینان خاطر بدم که من آدم مطمئنی هستم…

اگر همیشه به آدمهای مبتلا به پارانوئید علاقه‌مند میشین از خودتون بپرسید چرا خودم و درگیر رابطه‌ای می کنم که میدونم جز سختی و رنج نتیجه ی دیگه ای نداره؟ چرا دائم تلاش می کنم نظر موافق و اعتماد کسی رو جلب کنم که کارش فقط تهمت زدنه؟ چرا سعی می کنم نقش والد مراقب رو براش بازی کنم؟ آیا پدر و مادر من شخصیت متزلزل، بی عاطفه و فحاشی داشتند؟ آیا من اکثراً جذب آدم های شکاک میشم؟

اگر جواب شما به این سوال ها مثبته یعنی شما اکثرا جذب شخصیت‌های پارانوئیدی میشید، چرا که محرک غیر قابل کنترلی که خیلی براتون آشناست توی شما وجود دارد… وقتی سخت تلاش می کنید کسی رو آروم کنید و بهش اطمینان خاطر بدید به شکل عجیبی احساس آرامش پیدا می کنید و سعی دارید به خودتون ثابت کنید لایق دوست داشته شدن هستید و تلاش برای جلب اعتماد دیگران به شما حس دوست داشته شدن میده. وقتشه برای حل مساله تون دست به کار بشید و به یه متخصص مراجعه کنید.

زندگی با یک همسر شکاک

این اختلال پایه‌های زندگی مشترک رو سست میکنه و به ناکامی و شکست سوق میده چون اولین موضعی که شخص در روابط بین فردی خودش داره بی اعتمادی هست و در نتیجه از هر نزدیکی و صمیمیتی دوری میکنه چون از نزدیکی و صمیمیت میترسه. شخصیت پارانوئید تصور میکنه اقداماتی که شما برای بهتر کردن رابطه عاطفی و صمیمیت باهاش انجام میدید در واقع تلاش برای برملا کردن ضعف ها و ترس هاشه. هرچقدر هم برای بهتر شدن این رابطه تلاش کنید و زمان صرف کنید در نهایت به یه آدم بی مهر و محبت دل بستید… کسی که تا ابد با شک و سوءظن با شما رفتار میکنه.
اگر تازگیا با شخص مبتلا به اختلال پارانوئید وارد رابطه شدید بعد از گذشت چند روز اول این رابطه، کم کم پی می‌برید که دوست داشتن اون آدم رفته رفته سخت تر میشه چون هیچ وقت از شک و بدگمانی نسبت به شما دست بر نمی داره و هر چقدر هم نیت شما صادق و پاک باشه هر اتفاقی که بیفته شخص مبتلا به پارانوئید آنرا به منفی ترین شکل ممکن تفسیر میکنه و دنبال پیدا کردن نشانه هایی از سوء رفتار، فریب و خیانت شما می گرده و این یعنی شما باید همیشه در حالت آماده باش باشید!
این شخصیت ها اکثراً جنگ طلب، زودجوش و دائما در حال شکایت هستند و اگر سکوت می کنن و حرف نمیزنن حالتی کینه توزانه به خودشان می گیرن. ممکن لجباز، اهل گوشه کنایه و خیلی کنترل گر باشن. این آدما  اهل برقراری ارتباط صمیمانه و پایدار نیستن چون نمی خوان رازهای زندگی شون افشا بشه، حتی عادی ترین مسائل زندگیشون.
ممکنه علاقه به این فرد باعث بشه کهبهش اجازه بدین در مورد روابط قبلی یا روابط با دوستانتون سوال کنه و در جریان کارهای شما باشه. اما اینو بدونید که یه شخص پارانوئیدی همین حالا به این موضوع فکر میکنه که وقتی بهش خیانت میکنید با چه کسی خواهید بود. هر چقدر هم که تلاش کنید تماس های تلفنی وسواسی و مداوم اون رو عشق و پایبندی تعبیر کنید و با خودتون بگید اینطوری نشون میده که چقدر منو دوست داره!!! اما حقیقتاً اون آدم به شما بی اعتماد. کم کم به خاطر رفتار هایی که از خودش نشون میده به این باور می‌رسید که شاید شما کار اشتباهی انجام دادید و کم کم احساس گناه در درون شما شکل می‌گیره و احتمالا ادامه زندگی در کنار یک همسر پارانوئیدی شما به سمت انزوا طلبی و کم‌کم افسردگی پیش میرید.

چطور با یک شریک عاطفی شکاک برخورد کنیم؟

• شخص مبتلا به پارانوئید یار و همسرش رو خطرناک و اهل قضاوت و پیشداوری میبینه. هر نوع تلاش و تقلا برای برقراری رابطه عاطفی و بهبود رابطه عاطفی با این فرد نیاز به اقدامات صبورانه و محتاطانه داره تا کمی اعتماد در درون این فرد ایجاد بشه. اگر قصد دارید زندگی کردن با این فرد رو ادامه بدید، بدون فشار آوردن بهش سعی کنید احساسش رو درک کنید و اجازه بدید  کم کم شما را به عنوان یار همیشگی و قابل اعتماد بپذیره.
• حتی اگه حق با شماست باهاش بحث و جدل نکنید میدونم خیلی وسوسه برانگیزه اما جلوی خودتونو بگیرید چون شخص مبتلا به پارانوئید از شما انتظار رو داره که با بی رحمی و خیلی کینه توزانه واکنش نشان بدهید!  اقدامی تلافی جویانه همراه با خشم و عصبانیتی که از خودتون نشون میدید به فرد مبتلا ثابت می کنید که تمام تصوراتی که همیشه تو سرش داره درسته. این تصور که همیشه و همه آدم ها غیرقابل اعتماد هستند. سعی کنید باهاش مقابله به مثل نکنید و تو فکر تلافی رفتارها و حرف هاش نباشید. اگر به یک شخص مبتلا به پارانوئید مثل یه بچه ترسیده و زخمی نگاه کنید اونوقت میل به انتقام و ضربه زدن بهش توی وجودتون کم کم کمتر میشه. امتحانش گمید.
• یه پارانوئیدی هیچ وقت، حتی توی واکنش به اعتراضات شدید شما از افکار پارانوئیدی خودش صرف نظر نمیکنه. عقل حکم میکنه با زبان گرم و شیرین وارد عمل بشید تا بتونید ارتباط بهتری باهاش داشته باشید.
• از نفوذ کلام تون استفاده کنید:یعنی در عین حال که در آرامش کنارش هستید و با جدیت به حرفاش گوش میکنید سعی کنید چیزی جز احترام پذیرش و همدردی بی قید و شرط از خودتون نشون ندین،بحث سر جزئیات کوچیک فقط باعث مشاجره و کنارکشیدن و گوشه گیری بیشترش میشه. بدون قضاوت حرفاشو گوش بدین و بهش نشون بدید که درک می کنید که چقدر مشتاق درد دل کردن و بروز احساساتشه با این رفتار ازش حمایتش کنید.
• یه اخطار جدی نباید با افکار پارانوئیدی همراه بشین و آنها رو تایید کنید در برابر رفتارهای کینه توزانه، تحقیر آمیز یا تهدید کننده اش با سیاست و خیلی منطقی مقابله کنید.